Cơ hội nào cho người có thu nhập thấp sở hữu nhà ở xã hội ?

Nhà ở xã hội là loại hình chung cư được Chính phủ quan tâm phát triển và là chỗ ở lý tưởng để những người dân có hoàn cảnh đặc biệt hoặc thu nhập thấp sớm thực hiện hóa “giấc mơ” về chốn an cư. Tuy nhiên với mức giá hỗn loạn và có phần cao hơn một số khu vực nhà ở thương mại như hiện nay, thì “giấc mơ” này liệu có đang quá xa xỉ? 

Nhu cầu nhà ở xã hội càng cao, nhưng cung ứng càng ngày càng ít 

Quyết định phê duyệt dự án nhà ở xã hội của Chính phủ được nhiều cơ quan ban ngành, đặc biệt là người dân nghèo ủng hộ. Vì với tốc độ đô thị hóa tăng nhanh như hiện nay vào khoảng 1 triệu dân đô thị tăng mỗi năm, Bộ xây dựng dự báo đến năm 2020 cả nước sẽ có hơn 1,7 triệu người khó khăn về nhà ở và 1,7 triệu người công nhân có nhu cầu ổn định nhà ở. Nên để có thể đáp ứng được nhu cầu chỗ ở của người dân, cần phải xây dựng gần 700.000 căn hộ mới . Tuy nhiên việc sở hữu hay thuê mua căn hộ tại các đô thị thì không phải là chuyện khó khăn với những người dân có mức thu nhập cao và ổn định, chỉ có những người với mức thu nhập thấp mới là vấn đề cần được quan tâm giải quyết. 

Nguồn cung nhà ở xã hội khan hiếm, trong khi nhu cầu của người dân ngày càng tăng cao 

Người Việt Nam có câu "an cư lạc nghiệp" nên nhiều người có mong ước sớm có nhà ở làm tài sản sở hữu, nơi có thể quây quần cả gia đình, dù là gia đình với nhiều thế hệ, hay những gia đình trẻ ít người… thế nhưng với đồng lương ít ỏi và điều kiện thu nhập thấp, đặc biệt đối với người dân đang sống tại các đô thị lớn, việc sở hữu những nhà ở cho mình hoặc gia đình mình phải mất rất nhiều thời gian, công sức, thậm chí hàng chục năm, còn đối với những người thu nhập dưới 5 triệu/tháng việc này dường như quá xa xỉ, hay có những người sống cả đời vẫn phải ở trong điều kiện nhà thuê. Vậy nên việc ra đời các dự án nhà ở xã hội với mục đích hỗ trợ những người có công, hoặc người thu nhập thấp sớm được sở hữu căn nhà riêng là một trong những tin vui cho người nghèo.

Xem thêm: Vén Màn Bí Mật Về Các Dự Án “Ma” 

Nhưng thực tế cho thấy, so với nhu cầu thị trường cùng nhu cầu nhà ở tăng cao của người dân hiện nay, thì các dự án nhà ở xã hội đang rất ít ỏi và khan hiếm. Theo số liệu tổng hợp của Bộ Xây dựng, nhu cầu nhà ở xã hội toàn quốc trong giai đoạn từ năm 2011-2020 là khoảng 440.000 căn hộ. Trong đó, TP HCM khoảng 134.000 căn, Hà Nội 110.000 căn, Bình Dương 41.250 căn… Đến nay, cả nước mới chỉ thực hiện được khoảng 30% kế hoạch đề ra. Hiện TP.HCM đang triển khai kế hoạch xây dựng 39 dự án nhà ở xã hội với tổng số 44.701 căn hộ, đến năm 2020 có thể xây dựng hoàn thành 20.000 căn. 

Nhà ở xã hội có đang bị “đội giá”? 

Nguồn cung ứng “nhỏ giọt” cùng với việc Chính phủ ngừng hỗ trợ gói vay 30.000 tỷ đồng khiến cho giá nhà ở xã hội đã và tăng cao chóng mặt, số liệu của Bộ Xây dựng thông báo vừa qua như dự án nhà ở xã hội tại Đại Mỗ (Nam Từ Liêm, Hà Nội) nơi tiếp nhận hồ sơ mua với mức giá lên tới 19,5 triệu đồng/m2 (đã bao gồm VAT, chưa có phí bảo trì) hay dự án Ecohome 3 (Cổ Nhuế, Bắc Từ Liêm, Hà Nội) với giá 16.306.378 đồng/m2 (đã bao gồm VAT nhưng chưa có phí bảo trì)... so với mức giá không được vượt quá 15 triệu đồng/m2 như trước đây thì các mức giá này được xem là rất cao, thậm chí cao hơn cả phân khúc nhà ở thương mại ở một số khu vực khác. Điều này khiến cho việc sở hữu, thuê, thuê mua các nhà ở xã hội của người nghèo đã khó khăn lại càng càng khó khăn hơn. 

Trong thực tế, nhà ở xã hội là loại phân khúc nhà ở đặc biệt, hưởng nhiều ưu đãi như được Nhà nước hỗ trợ tiền sử dụng đất (miễn), được áp dụng thuế suất thu nhập doanh nghiệp là 10% và thuế suất giá trị gia tăng (VAT) là 5%, các doanh nghiệp còn được tính vào giá bán toàn bộ chi phí đầu tư và các chi phí hợp pháp khác cộng thêm tối đa 10% lợi nhuận định mức. Nên việc đẩy mức giá các dự án nhà ở xã hội ngang ngửa với mức giá nhà ở thương mại là điều bất hợp lý. 

Bên cạnh đó, một số chuyên gia cũng nhận định về việc nhiều chủ đầu tư cố tình lợi dụng các chính sách ưu đãi của nhà ở xã hội để bán, thuê, thuê mua cho người dân nghèo nhưng lại đang “núp bóng” dưới hình thức nhà ở thương mại bằng cách công bố giá bán thấp hơn, nhưng khi người mua thực nộp lại đẩy giá cao hơn, ăn tiền chênh khiến nhiều người dân khổ sở. Hay một số chủ đầu tư khác lại đang cố tình tính lệch chi phí đầu tư đầu vào để tăng giá bán gây ra những khó khăn và bất lợi cho người dân.  

Nhà ở xã hội được đề ra với mục đích ban đầu là có thể sớm thực hiện hóa “giấc mơ”nhà ở của người nghèo. Tuy nhiên với mức giá ngày càng thương mại hóa và nguồn cung đang thiếu hụt như hiện nay nếu như cơ quan ban ngành không có giải pháp triệt để để cải thiện, thì con đường đi tới “giấc mơ” đó sẽ càng khó khăn và xa vời hơn với người dân nghèo.